ဒေတာမြင်သာအောင် ပြသခြင်း (Data Visualization) ဆိုတာကတော့ ရှုပ်ထွေးတဲ့ အချက်အလက် (data) တွေကို နားလည်ရလွယ်ကူတဲ့ ပုံတွေ၊ ဂရပ်တွေ၊ ဇယားတွေနဲ့ တခြားမြင်သာတဲ့ ပုံစံအမျိုးမျိုးနဲ့ ပြသပေးတဲ့ နည်းလမ်းတစ်ခုပါပဲ။ လူတွေအနေနဲ့ အချက်အလက်တွေထဲက ပုံစံတွေ (patterns)၊ ခေတ်ရေစီးကြောင်းတွေ (trends) နဲ့ ထူးခြားတဲ့ အချက်အလက်တွေ (outliers) ကို မြန်မြန်ဆန်ဆန် ဖော်ထုတ်နိုင်ဖို့ အဓိက ရည်ရွယ်ပါတယ်။
ဒီတစ်ခါမှာတော့ ဘားချပ် (Bar Charts) ရေးဆွဲနည်းကို Excel ကို အသုံးပြုပြီး အဆင့်လိုက် ရှင်းပြပေးပါမယ်။ Bar Chart ဆိုတာကတော့ အချက်အလက်တွေကို အလျားလိုက် တန်းတွေနဲ့ ပြသတာ ဖြစ်ပြီး၊ အုပ်စုအမျိုးမျိုးကြားက တန်ဖိုးတွေကို နှိုင်းယှဉ်ပြသဖို့ အကောင်းဆုံး နည်းလမ်းတစ်ခုပါပဲ။
Excel တွင် ဘားချပ် (Bar Chart) ရေးဆွဲနည်း အဆင့်ဆင့်
ဘားချပ်တစ်ခု ရေးဆွဲဖို့အတွက် အခြေခံအဆင့်တွေကတော့ အောက်ပါအတိုင်းပါ:
- အချက်အလက်များ ပြင်ဆင်ခြင်း (Data Preparation):
- ပထမဦးဆုံးအနေနဲ့ သင်ပြသချင်တဲ့ အချက်အလက်တွေကို Excel Worksheet ထဲမှာ ရှင်းရှင်းလင်းလင်းနဲ့ စနစ်တကျ ထည့်သွင်းထားဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။ ဥပမာ – ဘယ်ဘက်ကော်လံမှာ အမျိုးအစားတွေ (Category)၊ ညာဘက်ကော်လံမှာ သက်ဆိုင်ရာ တန်ဖိုးတွေ (Values) စသည်ဖြင့် ထားနိုင်ပါတယ်။
- အချက်အလက်များ ရွေးချယ်ခြင်း (Selecting Your Data):
- သင် Bar Chart ဆွဲချင်တဲ့ အချက်အလက်တွေပါတဲ့ ဆဲလ် (cells) တွေကို မောက်စ်နဲ့ ဆွဲပြီး ရွေးချယ် (highlight) ပါ။
- ဘားချပ် ထည့်သွင်းခြင်း (Inserting the Bar Chart):
- Excel Ribbon ထဲက “Insert” Tab ကို နှိပ်ပါ။
- “Charts” အပိုင်းမှာရှိတဲ့ “Bar Chart” icon (ပုံမှန်အားဖြင့် အလျားလိုက် ဘားတန်းတွေပါတဲ့ ပုံလေး) ကို နှိပ်ပြီး သင်အသုံးပြုလိုတဲ့ Bar Chart ပုံစံကို ရွေးချယ်ပါ။
- ဥပမာ – “2-D Bar” အောက်က “Clustered Bar” သို့မဟုတ် “Stacked Bar” စသည်ဖြင့် ရွေးနိုင်ပါတယ်။
- ဒါဆိုရင် သင်ရွေးထားတဲ့ အချက်အလက်တွေပေါ် မူတည်ပြီး ဘားချပ်တစ်ခု ပေါ်လာပါလိမ့်မယ်။
- မြင်ကွင်းကို ရှင်းလင်းခြင်း (Clearing the Visual – အပိုဆာဒါများ ဖယ်ရှားခြင်း):
- Data visualization ရဲ့ ရည်ရွယ်ချက်က အချက်အလက်တွေကို ရှင်းရှင်းလင်းလင်း မြင်စေဖို့ ဖြစ်တာကြောင့် မလိုအပ်တဲ့ အစိတ်အပိုင်းတွေကို ဖယ်ရှားတာက ပိုမိုထိရောက်စေပါတယ်။
- Chart Title (ဇယားခေါင်းစဉ်): Chart Title ကို ရွေးပြီး Delete key နှိပ်ကာ ဖယ်ရှားနိုင်ပါတယ်။ (ဇယားခေါင်းစဉ်မပါဘဲ ဖော်ပြချင်တဲ့ အကြောင်းအရာကို စာသား (text) နဲ့တိုက်ရိုက်ပေါင်းစပ်ပြီး ရေးသားခြင်းက ပိုမိုထိရောက်တယ်လို့ အချို့က ယူဆပါတယ်)။
- Legend (အညွှန်း): Legend ကို ဖယ်ရှားခြင်းအားဖြင့်လည်း ဇယားကို ပိုမိုရှင်းလင်းစေနိုင်ပါတယ်။
- Gridlines (ဇယားကွက်မျဉ်းများ): ဇယားကွက်မျဉ်းတွေကို ဖယ်ရှားတာ (သို့မဟုတ်) အရောင်မှိန်စေတာကလည်း အချက်အလက်တွေကို ပိုမိုထင်ရှားစေပါတယ်။ Chart ကို ရွေးချယ်ပြီး ပေါ်လာတဲ့ “Chart Elements” menu ကနေ “Gridlines” ကို အမှန်ခြစ် ဖြုတ်နိုင်ပါတယ်။
- အချက်အလက် အစီအစဉ် ပြင်ဆင်ခြင်း (Adjusting Data Order – ပိုမို ကောင်းမွန်စေရန်):
- Bar Chart တွေမှာ အချက်အလက်တွေကို အများအားဖြင့် တန်ဖိုးအများဆုံးကနေ အနည်းဆုံးဆီ ဒါမှမဟုတ် သတ်မှတ်ထားတဲ့ အစီအစဉ်အတိုင်း ပြသတာက ကြည့်ရှုသူအတွက် ပိုမိုလွယ်ကူစေပါတယ်။
- Y-axis (Categories) ကို ရွေးချယ်ပြီး Right-click နှိပ်ပါ။ “Format Axis” ကို ရွေးပါ။
- “Format Axis” Panel ထဲမှာ “Categories in reverse order” ဆိုတဲ့ ရွေးချယ်မှုကို အမှန်ခြစ် (check) ပေးလိုက်ပါ။ ဒီလိုလုပ်လိုက်ခြင်းအားဖြင့် Bar တွေရဲ့ အစီအစဉ်ကို ပြောင်းပြန်လှန်ပြီး သင့်အချက်အလက်တွေကို လိုချင်တဲ့ အစီအစဉ်အတိုင်း ပြသပေးပါလိမ့်မယ်။
ဒီအဆင့်တွေကတော့ အခြေခံ ဘားချပ်တစ်ခု ဖန်တီးဖို့အတွက် လိုအပ်တဲ့ အဆင့်တွေပါပဲ။ ဒီထက်ပိုပြီး အဆင့်မြင့်တဲ့ ဒီဇိုင်းတွေ (ဥပမာ – Lollipop chart, Horizontal Bar-Scatter chart, Diverging Bars စသည်) ကို ဖန်တီးချင်တယ်ဆိုရင်တော့ Excel ရဲ့ Chart Formatting Options တွေကို ထပ်မံလေ့လာပြီး စိတ်ကြိုက်ပြင်ဆင်နိုင်ပါတယ်။
